عملیات والفجر مقدماتی

عملیات مروارید ، نگینی درخشان در عرصه هشت سال دفاع مقدس

تشریح عملیات ظفرمند مروارید در هفتم آذر سال 59 ، روز تثبیت حاکمیت و اقتدار دریایی جمهوری اسلامی ایران

پس از هجوم سراسری نیروهای دشمن به مرزهای جمهوری اسلامی ایران، حکام رژیم بعثی تصور می‌کردند که بدنبال پیشروی در جبهه زمینی، در جبهه دریایی نیز موفق به تهاجم و پیشروی خواهند شد و با تصویر نادرستی که از ارتش ایران داشتند، برآورد نموده بودند که نیروهای ارتش و منجمله نیروی دریایی فاقد نظم و روحیه بوده و توان رویارویی با نیروی دریایی عراق را نخواهد داشت. چنانکه یکانهای دریایی آن کشور به خود جرأت داده و در دهانه اروند‌رود تردد می‌کردند و در برخی مواقع از طریق آبهای ساحلی تا دهانه خور موسی نیز پیش می‌آمدند. یک بار نیز در نیمه مهر ماه سال 1359 اخباری مبنی بر مشاهده چند فروند ناوچه عراقی در شمال جزیره خارک توسط لنج‌های محلی که در غروب آفتاب از آن منطقه عبور می‌کردند به نیروی دریایی رسید. لیکن صبح روز بعد که منطقه توسط تعدادی از یکانهای دریایی ایران مورد جستجو برای انهدام یکانهای دشمن قرار گرفت، اثری از ناوچه‌های دشمن مشاهده نشد.
نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران با گسترش ناآرامی‌ها در مناطق مرزی و از نخستین روز آغاز جنگ با آمادگی کامل برای رویارویی با یکانهای دریایی دشمن آماده شد و در اولین گام با تشکیل قرارگاه عملیاتی در بوشهر با نام نیروی رزمی 421 در سی‌ام شهریور ماه 1359 یعنی یک روز قبل از آغاز حمله همه جانبه عراق به ایران، کلیه یکانهای دریایی در کنترل عملیاتی قرارگاه مذکور درآمدند تا وحدت فرماندهی و هماهنگی در اجرای عملیات‌های دریایی حاصل گردد. بلافاصله با به اجرا گذاردن طرح‌های مختلف گشت و شناسایی منطقه توسط بالگردهای نداجا و مأموریتهای مستمر گشت و پدافند از منافع ملی و حاکمیت جمهوری اسلامی ایران در آبهای خلیج‌فارس به مقابله با اقدامات احتمالی سطحی و هوایی دشمن پرداختند . به گونه‌ای که در همان ماه اول جنگ چند فروند هواپیمای جنگنده و یکان شناور دشمن مورد هدف ناوها و ناوچه های ایرانی در منطقه شمال خلیج‌فارس قرار گرفته و منهدم گردیدند.
پس از انجام عملیات‌های اشکان و شهید صفری در آبان 1359 توسط یکانهای دریایی بر علیه سکوهای نفتی البکر و الأمیه و انهدام این ترمینالهای نفتی و محروم ساختن عراق از صدور نفت از طریق خلیج فارس، از یک سو یکانهای شناور دشمن دیگر جرأت ظاهر شدن بر پهنه آبهای خلیج فارس را نداشتند و از طرف دیگر حکام بعثی از ضربات دلاوران نیروی دریایی بر اقتصاد آن کشور، چون ماری زخم خورده به خود می‌پیچیدند. همین امر مقدمات اجرای عملیات مروارید را فراهم ساخت و رزمندگان دلیر و مؤمن نداجا که به حقانیت مبارزه خود و دفاع از حقوق ملت مسلمان ایران در برابر هجوم عامل استکبار در منطقه با تمام وجود معتقد بودند، طرح عملیاتی مروارید را تهیه کردند تا با اجرای آن متجاوزان را که گهگاهی برای ابراز وجود در آبهای اطراف عراق تردد می‌کردند و یا اخباری در مورد حضورشان در بنادر سایر کشورهای حاشیه جنوبی خلیج‌فارس می‌رسید از آبهای پاک خلیج فارس کم کنند.
غیور مردان نداجا با آگاهی از سردرگمی مقامات دشمن پس از انهدام ترمینالهای نفتی آن کشور در عملیاتهای اشکان و شهید صفری، به طراحی عملیات مروارید پرداختند. در این طرح که برای عملیات مشترک با نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران تهیه شد، برنامه‌ریزی گردید که براساس تمرینات و مانورهای مشترک که قبلاً نیروهای دریایی و هوایی با هم انجام داده بودند، یکانهای نیروی دریایی ضمن تعیین مختصات دقیق یکانهای سطحی دشمن، جنگنده‌های خودی را بر روی هدف هدایت نمایند تا نسبت به انهدام شناورهای سطحی دشمن اقدام شود.
نکته مهم برای اجرای این عملیات مشترک آن بود که یکانهای سطحی دشمن به دلیل ضرباتی که قبلاً از دلاوران نداجا خورده بودند از رویارویی با یکانهای نیروی دریایی ایران گریزان بوده و سعی داشتند که هیچگاه با نیروهای دلیر نداجا مواجه نشوند. لذا هرگاه که یکانهای دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران بر پهنه آبهای شمال خلیج فارس به گشت‌زنی می‌پرداختند، یکانهای دشمن به پناهگاههای خود می‌خزیدند و از صحنه فرار می‌کردند. برای رفع این مشکل لازم بود که دشمن به طریقی که همانا حمله مجدد به ترمینالهای نفتی و تصرف آنها بود تحریک گردد تا دست به اقداماتی بزند که رزمندگان مؤمن ایرانی در انتظار آن هستند. مجموع? این عملیات نقط? اوج هماهنگی و همگامی دو نیروی قهرمان دریایی و هوایی در صحنه‌های نبرد با متجاوز به شمار می‌رود.
هدف نهایی از اجرای عملیات مروارید کشاندن یکانهای دریایی دشمن به صحنه دریا و انهدام آنها بود. زیرا براساس تجزیه و تحلیل انجام شده توسط کارشناسان نیروی دریایی ارتش مشخص بود که حکام بعثی توان پذیرش آنرا ندارند که ترمینالهای البکر و الامیه 3 بار و آنهم در فاصله زمانی کم توسط دلیرمردان دریایی ایران مورد حمله قرار گیرند. به همین دلیل برای مواجهه با این حمله تصمیمات عجولانه خواهند گرفت و یکانهای خود را سریعاً به دریا اعزام خواهند کرد.
برابر طرح تهیه شده، بالگردهای هوادریا، ناوچه‌های موشک انداز پیکان و جوشن، تیم عملیات ویژه، یدک‌کش دلیر و جنگنده‌های نیروی هوایی ارتش در این عملیات شرکت داشتند. ناوچه‌های موشک انداز پیکان و جوشن وظیفه کنترل سطحی منطقه و پشتیبانی تیم عملیات ویژه را بر عهده داشتند.
تیم عملیات ویژه که مشتمل بر هفت نفر شامل فرمانده تیم، افسر مخابرات، افسر اطلاعات و 4 نفر از کارکنان زبده تکاور دریایی بود بر اساس طرح تهیه شده وظیفه داشتند بوسیله بالگرد بر روی سکو پیاده شده و آن را تسخیر نمایند. سپس دیده‌بانی دهانه خور عبدا... را برای اعلام موقعیت یکانهای دشمن که از پناهگاه خود خارج می‌شوند را انجام داده و از طریق نیروی رزمی 421 به جنگنده‌های خودی اطلاع دهند. یدک کش دلیر عهده‌دار حمل و انتقال تجهیزات، مهمات و آذوقه تیم عملیات ویژه به سکو بود که به دلیل خرابی موتور و رادار در سکوی نوروز متوقف و این وظیفه را ناوچه پیکان داوطلبانه بر عهده گرفت. جنگنده‌های F-14 با پرواز در ارتفاع بالا برفراز خور موسی مأموریت پوشش هوایی (TOP COVER) را بر عهده داشته و جنگنده‌های F-4E مجهز به موشک هوا به سطح وظیفه داشتند که با هدایت ناوچه‌های خودی به یکانهای سطحی دشمن حمله نموده و آنها را نابود سازند.
از نکات مهم و برجسته این عملیات، همکاری و هماهنگی بسیار خوب نیروی دریایی و نیروی هوایی بود که موفقیت عملیات را به دنبال داشت، از دیگر نکات برجسته این عملیات، پیروزی و برتری فقط چهار نفر از تکاوران دریایی نداجا بر 20 نفر نظامی دشمن است که بر روی سکو مستقر بودند و آنچنان دلاورانه با دشمن مبارزه کردند که برای دشمن این تصور پدید آمده بود که تعداد زیادی نظامی ایرانی بر روی سکو پیاده شده‌اند؛ بطوری که یکی از اسرای عراقی که پس از اسارت، تعداد ایرانیان را مشاهده کرده بود با تعجب پرسیده بود که شما فقط هفت نفرید؟
تیم عملیات ویژه پس از تسلط بر سکو اقدام به بر‌افراشتن پرچم جمهوری اسلامی ایران بر فراز سکو نمودند که مشاهده آن روحیه دلاورمردان ایرانی اعم از دریادلان نداجا و خلبانان شجاع نیروی هوایی که بر فراز سکو پرواز می‌کردند را دو چندان افزایش داد و در مقابل بر روحیه دشمن اثر منفی مضاعف گذارد. چنانکه در یکی از پیامهایی که یکانهای دشمن به ستاد خود ارسال کردند و توسط پست شنود خودی دریافت شده بود، به این نکته اشاره کرده بودند.
همانگونه که پیش‌بینی شده بود، با اجرای این عملیات، دشمن یکانهای مختلف خود را یکی پس از دیگری از خور عبدا... به بیرون فرستاد و با هواپیماهای خود نیز سعی در پشتیبانی هوایی آنها کرد. در طول اجرای عملیات جمعاً تعداد 12 فروند از انواع شناورهای نیروی دریایی عراق منهدم و 3 فروند از آنها خسارت و صدمات کلی دیدند. همچنین تعداد 11 فروند از هواپیماهای جنگنده نیروی هوایی دشمن سرنگون شدند.

اجرای عملیات مروارید موجب شد که بیش از دوسوم نیروی دریایی رژیم بعثی منهدم و باقیمانده آنها نیز دیگر تا پایان جنگ هیچگاه جرأت نکردند فراتر از دهانه خورعبدا... و اطراف جزیره بوبیان تردد نموده و ظاهر شوند. مأموریت نیروی دریایی که همانا باز نگهداشتن خطوط مواصلات دریایی خودی و بستن خطوط مواصلات دریایی دشمن است در شصت‌وهشتمین روز دفاع مقدس بطور کامل محقق شد و تکلیف جنگ دریایی با دشمن متجاوز را یکسره نمود. در پی این عملیات علاوه بر قطع صدور نفت از طریق ترمینالهای نفتی البکر و الامیه، براثر انهدام بخش اعظم توان دریایی عراق، سیادت دریایی ایران در منطقه خلیج فارس بطور کامل تحقق یافت و بنادر و جزایر و تأسیسات ایران تا پایان جنگ هشت ساله توسط یکان‌های سطحی دریایی دشمن مورد تهدید قرار نگرفت. در مقابل در تمام این مدت راههای مواصلات دریایی دشمن مسدود گردید و هیچ کشتی تجاری یا نفتکش نتوانست به سواحل و بنادر آنها تردد نماید. لذا آن کشور با مساعدت و همکاری سایر کشورهای حاشیه جنوبی خلیج‌فارس، نیازمندیهای نظامی و غیر نظامی خود را تحت پرچم دیگر کشورها تا بنادر کشورهای جنوب خلیج فارس حمل و پس از تخلیه در بنادر آن کشور از طریق زمینی و با هزینه بالا به عراق منتقل می‌نمود. همچنین از طریق بندر عقبه اردن و طی مسیر طولانی زمینی اقدام به تأمین مایحتاج خود می نمود که همین امر موجب تحمیل هزینه‌های بسیار به اقتصاد آن کشور و در نهایت مقروض شدن میلیاردها دلار به سایر کشورها شد.

نیروی دریایی رژیم بعثی که علاوه بر یکانهای سطحی، تعداد زیادی از کارکنان دریایی خود را نیز از دست داده بود، دیگر در کوتاه مدت امکان جایگزینی یکانهای دریایی خصوصاً نفرات آموزش دیده دریایی را نداشت. ضمناً حکام دشمن با نتایج حاصل از عملیات مروارید متوجه شده بودند که حتی در صورت جایگزینی تجهیزات و نفرات از دست داده، بازهم نیروی دریایی آن کشور توان رویارویی با مبارزان شجاع و مؤمن نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران را ندارد. در نتیجه تا مدت زیادی راه‌های مواصلاتی ایران بدون مشکل جدی از امنیت نسبی برخوردار بود و فقط گهگاهی با تهدیدات جزئی هوایی روبرو شد که آنهم توسط یکانهای مختلف پدافندی و نهاجا دفع می‌گردید. تا اینکه ارتش دشمن با تغییر تاکتیک و با کمک

ابر قدرتها اقدام به دریافت هواپیماهای سوپراتاندارد و بالگردهای سوپرفرلون مجهز به موشک اگزوست از فرانسه و همچنین دریافت موشک‌های ساحل به دریای کرم ابریشم از چین نمود تا توسط آنها راههای دریایی ایران را با خطر مواجه سازد. در مقابله با این امر نیز نداجا با وجود فقدان تجهیزات ضد موشک، سامانه‌های پدافند نقطه‌ای و یا تجهیزات مدرن پدافند هوایی و فقط با بکارگیری تاکتیکها و نوآوریهای دریادلان نیروی دریایی ارتش توانست حملات دشمن را خنثی نماید. لازم به توضیح است که در سالهای آغازین جنگ وضعیت بنادر جنوبی ایران به شکل امروزی نبود و بنادر شهید رجایی و شهید باهنر راه‌اندازی نشده بود. همچنین اسکله تجاری بندرعباس فقط قادر به پهلو‌دهی تعداد اندکی کشتی تجاری بود. در آن سالها بزرگترین و تنها بندر تجاری که قادر به پهلودهی تعداد زیادی کشتی تجاری بود و بعلاوه خطوط راه‌آهن تا روی اسکله ادامه داشت و امکان تخلیه مستقیم بار از کشتی به واگنهای باری قطار و حمل آنها میسر بود، بندر امام‌خمینی(ره) در انتهای خور موسی بود. لذا برای تأمین نیازمندیهای کشور لازم بود که بیشتر کشتیهای تجاری به این بندر هدایت و تخلیه گردند.

دشمن بعثی تمامی سعی خود را برای مسدود کردن این راه ‌دریایی بعمل آورد لیکن با وجود بکارگیری تجهیزات مدرن و پیشرفته، نتوانست نتیجه‌ای بگیرد و هیچگاه راه مواصلات دریایی این بندر را با وجود نزدیکی به خاک خود نتوانست به‌طور جدی با خطر مسدود شدن، مواجه نماید. دشمن در طول هشت سال جنگ فقط در معدود دفعاتی از طریق نیروی هوایی خود توانست تأسیسات نفتی ایران در خلیج فارس را مورد حمله قرار دهد. در حقیقت نتیجه عملیات درخشان و حماسه آفرین مروارید از صحنه خارج نمودن نیروی دریایی دشمن و کسب سیادت کامل دریایی ایران بود. پس از این عملیات، جنگ در خلیج فارس به مقابله یکانهای دریایی ارتش ج.ا.ا با حملات هوایی و موشکهای پیشرفته هوا به سطح و همچنین موشکهای ساحل به دریای دشمن تغییر نمود.

نکته قابل تأمل در خصوص جنگ دریایی ایران با دشمن بعثی آن است که نیروی دریایی ارتش‌ج.ا.ا هشت سال جنگ را با برتری و در شرایطی ادامه داد که با گذشت زمان، تجهیزات عمده و موشکها و مهمات آن کاهش می‌یافت. دلایل این کاهش، صدمه دیدن در جنگ، مصرف مهمات و همچنین کارکرد زیاد تجهیزات عمده و مشکلات انجام تعمیرات اساسی به دلیل کمبود قطعات یدکی بود. لیکن نداجا تمامی این کمبودها را با تلاش و کوشش غیور مردان دریایی خود جبران و تفوق دریایی ایران را تا پایان جنگ حفظ نمود.
در بیان اهمیت عملیات مروارید همان بس که به فرمان حضرت امام خمینی (ره) روز 7 آذر «روز نیروی دریایی» نامگذاری شد.

ناگفته نماند که برخی غیر مطلعان در زمینه مسائل دریایی در خصوص جنگ دریایی اظهار نمودند که نداجا بعد از عملیات مروارید دیگر در جنگ شرکت نداشت و جنگ در دریا خاتمه یافته بود و یا برخی اظهار کردند که نیروی دریایی ارتش در زمان جنگ به وظایف خود عمل نکرده است. حال آنکه اندکی اندیشه در خصوص چگونگی تأمین هزینه‌های هنگفت اداره کشور و جنگ از طریق صدور نفت و همچنین تأمین مایحتاج کشور که اکثراً از طریق واردات و آنهم از راه دریا تأمین می‌شد و این نکته که مرکز صدور نفت ایران (جزیره خارک) و تنها بندر بزرگ جهت پهلوگیری کشتیهای تجاری حامل محمولات وارداتی (بندر امام خمینی«ره») هر دو در نزدیکی خاک دشمن و در تیررس تجهیزات آفندی او قرار داشت و با این وجود هیچگاه در مدت جنگ وقفه‌ای در صادرات نفت و واردات نیازمندی‌های جامعه و جنگ پدید نیامد، خود گویای آن خواهد بود که نیروی دریایی چگونه مأموریت و نقش خود را در جنگ به بهترین شکل ممکن جامه عمل پوشانده است که بنیانگذار کبیر انقلاب حضرت امام «ره» در توصیف و تجلیل از رزمندگان نیروی دریایی ارتش فرمودند:
« نیروی دریایی نیز ، همچون سایر نیروها بحمدا... در آبهای خلیج فارس و مرزهای آبی کشور در عرصه دفاع مقدس از کشور اسلامیمان چون نگینی درخشنده است و بر عرشه کشتی افتخار و صلابت خود استوار ایستاده است.»
دفتر پژوهش‌های نظری و مطالعات راهبردی نداجا
گروه پژوهشی دفاع مقدس

لیست کامل عملیاتهای دلاور مردان ایران در هشت سال دفاع مقدس

59/09/07 - عملیات مروارید نام یکی از عملیات نیروی دریایی ایران، در جنگ ایران و عراق است.در این عملیات که در روزهای ابتدایی آذر ماه سال ???? توسط نیروی دریایی ارتش با پشتیبانی نیروی هوایی ارتش انجام شد، ? فروند ناوچه موشک انداز عراقی کلاس «اوزا» و ? فروند شناور دیگر عراقی غرق شدند و نیروی دریایی عراق پس از این عملیات عملاً فلج و تا پایان جنگ قادر به ایفاء نقشی نبوده‌است. ناوچه پیکان نیز در این عملیات توسط نیروی دریایی عراق منهدم گردید.
16/10/59 - حماسه هویزه یکی از صحنه های عاشورایی در جریان تهاجم ارتش عراق به ایران است که با حضور جمعی از دانشجویان پیرو خط امام نقطه عطفی در تاریخ جنگ تحمیلی گردید.
21/03/60 - عملیات فرمانده کل قوا-خمینی روح خدا با در محور آبادان - دارخوئین به صورت نیمه گسترده در تاریخ ??/?/???? به فرماندهی سپاه انجام شد. 
05/08/60 - عملیات ثامن الائمه (ع)  پنجم مهر ماه 1360 نقطه عطفی درتاریخ8 سال دفاع مقدس به شمار می آید. در این روز اولین عملیات گسترده ایران در مقابل ارتش متجاوز عراق که یک سال بود در داخل سرزمین اسلامی ما جا خوش کرده بود.آغاز شد و با موفقیت کامل پایان یافت . هفته دفاع مقدس فرصتی است تا با هم مروری بر گزارش این عملیات داشته باشیم . 
 08/09/60 - عملیات طریق القدس جمهوری اسلامی ایران تنها دو ماه پس از پیروزی در عملیات ثامن الائمه (ع)، عملیات طریق القدس را در سال دوم جنگ (آذرماه سال 1360) با سرعت بسیار و بر پایه تحولات جدید و شور و هیجان ایجاد شده در کشور، به عنوان بزرگ ترین عملیات خود در مقیاس گسترده، طرح ریزی کرد. سازماندهی نیروهای داوطلب با انگیزه شهادت طلبی در سازمان سپاه و در آستانه فرا رسیدن ماه محرم، برجسته ترین ویژگی این عملیات بود.  
 

02/01/61 - عملیات فتح المبین  اول فروردین ماه 1361 در حالیکه رزمندگان اسلام برای حمله آماده‌اند و بی‌صبرانه منتظر شنیدن رمز عملیّات هستند، اما از اعلام شروع حمله خبری نمی‌شود. سلحشوران اسلام همچنان منتظر می‌مانند تا قرارگاه فرماندهی آغاز حمله را اعلام کند. روز دوّم فروردین ماه، مقر فرماندهی سپاه و ارتش آماده صدور دستور عملیّات می‌شود. استخاره برادر محسن رضایی، به قرآن کریم آیة 17 سوره مبارکه فتح را در مقابل دیدگان فرماندهان جنگ می‌گذارد و بدین ترتیب عملیّات، فتح‌المبین نامگذاری می‌شود.

زمانی که عقربه ساعت روی 30 دقیقه بامداد قرار می‌گیرد، پیام رمز شروع عملیّات توسط فرمانده کل سپاه پاسداران انقلاب اسلامی(سردار محسن رضایی) و فرمانده نیروی زمینی ارتش جمهوری اسلامی ایران(سپهبد شهیدصیاد شیرازی)صادر می‌شود.
10/02/61 - عملیات بیت‌المقدس با رمز «یا علی ابن ابی‌طالب (ع)» در محور اهواز - خرمشهر - دشت آزادگان، به صورت گسترده در ? خرداد ???? به فرماندهی مشترک انجام شد. 

07/05/61 - عملیات رمضان با رمز یا صاحب الزمان ادرکنی در محور شرق بصره به صورت گسترده در تاریخ ?/?/???? به فرماندهی مشترک انجام شد.نخستین عملیات نظامی پس از آزادسازی خرمشهر در سوم تیرماه ???? عملیات رمضان در وسعتی حدود ???? کیلومتر مربع برای تصرف نهایی بصره انجام شد و با شکست مواجه گردید.

فتوای امام خمینی در خصوص اعزام جوانان «بالغ» (?? سال قمری) به جبهه‌ها در همین راستا بود. که چنین فتوا می‌داد: «مادامی که جبهه‌ها نیاز به نیرو دارد، رفتن به جبهه به بالغین واجب کفایی است»
10/08/61 - عملیات محرم با فرا رسیدن ماه پیروزی خون بر شمشیر، شوری در جبهه‌ها در می‌گیرد. گردان‌های عزادار امام حسین‌(ع)  با دسته‌های سینه‌زنی در خطوط جنگی و یگان‌ها به راه می‌افتد و خاطرات جنگ‌های صدر اسلام متجلی می‌شود.

آوای مناجات برای سرور شهیدان همه جا می‌پیچد. نیروهای عراقی از وحشت حملة رزمندگان در ماه محرم به دستور فرماندهان در آمادگی کامل به سر می‌برند.

ماهواره‌های غرب با پرواز در آسمان منطقه عملیاتی، این هشدار را به صدامیان می‌دهند که حمله‌‌ای در شرف وقوع است، ولی به خاطر استتار نظامی نیروهیا رزمنده نمی‌توانند منطقه درگیری را شناسایی کنند. عراق برای جلوگیری از عملیات احتمالی، طی پیامی از ایران می‌خواهد به خاطر ماه حرام از جنگ خودداری شود، غافل از این خودش در ماه ذی‌الحجه که از ماه‌های حرام محسوب می‌شود، حمله سرتاسریش را آغاز کرده بود.
17/11/61 - عملیات‌ والفجر مقدماتی با هدف‌ تصرف‌ پل‌ «غزیله» و سپس‌ پیشروی‌ به‌ سوی‌ شهر «العماره» عراق‌ طرح‌ ریزی‌ شده‌ بود. البته‌ انجام‌ عملیات‌ محرم‌ دسترسی‌ به‌ این‌ مهم‌ را آسان‌ جلوه‌ می‌داد.

دراین‌ عملیات‌48  گردان‌ از سپاه‌ و16  گردان‌ از ارتش‌ به‌ مصاف‌80  گردان‌ از عراق‌ رفتند. در ساعت‌21  و30  دقیقه‌18  بهمن‌ ماه‌1361  رمز عملیات‌ از قرارگاه‌ «خاتم‌الانبیا9)») به‌ گوش‌ رزمندگان‌ مستقر در خطوط‌ «فکه» رسید: «یاالله‌ یا الله‌ یا الله».  حمله‌ از سه‌ محور آغازشد و نیروها در تاریکی‌ مطلق‌ شب‌ به‌ منظور شکستن‌ خطوط‌ دفاعی‌ دشمن‌ پیش‌ رفتند.
03/12/62 - عملیات خیبر پس از فتح خرمشهر و عقب نشینی سراسر ارتش عراق، دشمن برای دست یابی به پدافند مطمئن تدابیری به کار بست؛ به گونه ای که در مناطق کوهستانی، ارتفاعات مرزی را همچنان در اشغال خود نگه داشت؛ و در مناطق پست، با به کارگیری موانع مصنوعی موقعیت خود را تحکیم بخشید. در عین حال، دشمن از موانع طبیعی نیز به منظور ایجاد اطمینان بیشتر بهره می گرفت.

در این میان، رودخانه عریض اروند و منطقه وسیع هورالعظیم از نگرانی دشمن نسبت به تهاجم قوای ایران کاسته بود. این موضوع در منطقه هورالعظیم بیشتر مشهود بود، به طوری که دشمن هیچ گونه مانعی را برای ایجاد پدافند در غرب این منطقه در نظر نگرفته بود. عراق هرگز نمی پنداشت آب گرفتگی وسیع هورالعظیم برای نیروهای پیاده ایران قابل عبور باشد؛ و نیز گمان نمی کرد قوای مسلح ایران تلاش اصلی خود را در این منطقه قرار دهند.
20/11/64 - عملیات والفجر 8 با رمز یا زهرا (س) در جبهه جنوب در منطقه فاو و در وسعت 800 کیلومتر مربع از بیستم بهمن ماه 1364 آغاز شد. در این عملیات هزاران تن از نیروهای ایرانی از رودخانه خروشان اروند رود گذشتند و در اولین روز عملیات، شهر مهم فاو را در جنوب شرقی عراق فتح کردند.

در فاصله صدور قطعنامه 540 تا قطعنامه 582 چندین عملیات دیگر توسط نیروهاى ایران صورت گرفت که مهمترین آنها عملیات والفجر 8 بود که در تاریخ 20/11/64 در منطقه فاو آغاز و منجر به تصرف شهر فاو در خاک عراق و قسمتهاى دیگرى از منطقه مربوطه به وسعت 700 کیلومتر مربع گردید.
03/10/65 - عملیات‌ کربلای‌4 ؛ شکست‌ طلسم‌ خط‌ استحکام‌ دشمن سال‌- 1365 سال‌ ششم‌ جنگ‌-  به‌ نام‌ سال‌ «سرنوشت» شناخته‌ می‌شود. فرماندهان‌ سپاه‌ پاسداران‌ توانسته‌ بودند برای‌ نخستین‌ بار300  گردان‌ رزمی‌ را برای‌ اجرای‌ یک‌ طرح‌ بزرگ‌ تدارک‌ دیده‌ و گردهم‌ آورند. در این‌ گردهمایی‌ چهار قرارگاه‌ «نوح7)»)، «نجف»، «کربلا» و «قدس» در جنوبی‌ترین‌ نقاط‌ خط‌ نبرد با عراق‌ تجمع‌ کرده‌ بودند تا پس‌ از ده‌ ماه‌بسیج‌ امکانات‌ کشور با عملیات‌ «کربلای4»- که‌ در طول‌ دوران‌ پیش‌ از آن‌ بی‌سابقه‌ بود- شهر بصره‌ را از طرف‌ جنوب‌ تهدید کرده‌ و عملاً‌ به‌ سقوط‌ بکشانند.  
02/12/65 - کربلای 5 سنگینی شرایط دشوار پس از عملیات کربلای 4 ضرورت انجام عملیات دیگری را ایجاب می کرد. عملیاتی که پیروزی آن تضمین شده باشد و ضمنا از جنبه نظامی و سیاسی بسیار ارزشمند باشد تا آثار نامطلوب عدم فتح کربلای 4 را جبران نماید.

ارزشمند ترین منطقه موجود شلمچه بود که دشمن در آن مستحکم ترین مواضع و موانع را داشت، به طوری که عبور از آن ها غیر ممکن می نمود و با توجه به اصول نظامی شناخته شده و محاسبات کمی، ضریب موفقیت بسیار ناچیز بود و بالطبع تضمین پیروزی از سوی فرماندهان عملیات را غیر ممکن می ساخت؛ لیکن ضرورت غیر قابل انکار ادامه جنگ در آن موقعیت و لزوم تسریع در تصمیم گیری پس از عملیات کربلای 4 سبب گردید که صرفا برای انجام تکلیف و با امید به نصرت الهی، تمامی نیروهای خودی اعم از رزمنده و فرمانده برای عملیات بزرگ کربلای 5 آماده شوند.

18/01/66 - کربلای 8 علی‌رغم‌ عملیات‌ کربلای?  که‌ به‌ شکست‌ انجامید، کربلای‌ ? توانست‌ تا حدودی‌ خواسته‌ فرماندهان‌ جنگ‌ را تأمین‌ کند. شاید مهمترین‌ دستاورد عملیات‌ بزرگ‌ کربلای ? انهدام‌ بخش‌ عظیمی‌ از ماشین‌ جنگی‌ عراق‌ بود. به‌ همین‌ دلیل‌ انجام‌ عملیات‌ در شرق‌ بصره‌ بار دیگر در دستور کار قرار گرفت.  عملیات‌ «کربلای‌ ? » در دو محور با حضور نیروهای‌ سپاه‌ در همین‌ راستا طراحی‌ شد تا توسط‌ دو قرارگاه‌ اجرا گردد.
25/10/66 - بیت المقدس 2 تلاش‌های دلیرمردان دفاع مقدس در طول هشت سال جنگ تحمیلی عراق علیه ایران و شرایطی که فرماندهان جنگ با آن روبرو بودند، همیشه پرسشی برای نسل جوان کشور بوده است. پاسخ به پرسش‌های جنگ به طور یقین جزو وظیفه ذاتی رسانه‌های همگانی است و ایرنا به‌مناسبت هفته دفاع مقدس، بخش‌هایی از دوران جنگ تحمیلی عراق علیه ایران را واکاوی می‌کند. عملیات بیت‌المقدس دو به عنوان عملیات بزرگ زمستانی موضوع این گزارش است. عملیات "نصر هشت" و تصرف ارتفاع "گرده‌رش" در غرب رودخانه "قلعه چولان"، "سرپل" و زمینه مناسبی را برای انجام عملیات بیت‌المقدس دو فراهم ساخت. ضمن اینکه باعملیات "نصر چهار" و تصرف "ماووت" نیز امکان اجرای عملیات در جناح چپ منطقه فراهم شد و موفقیت حاصل از سلسله عملیات‌های انجام شده در منطقه شمالغرب سبب شد تا شرایط لازم برای اجرای عملیاتی بزرگ در شمال "سلیمانیه" فراهم شود. عملیات بیت‌المقدس دو در شرایط جوی نامناسب انجام شد. به علاوه، وضعیت زمین، عقبه، انطباق روحیه فرماندهان ورزمندگان با محیط شمال غرب و مسایلی از این دست، از جمله مشکلات اجرای عملیات بود.
03/05/67 - عملیات مرصاد منافقین با جمع آوری دیگر ضد انقلابیون سرخورده از کشورهای مختلف اروپایی، نیرویی به تعداد تقریبی 15000 نفر و با بهره گیری از جنگ افزارهای اهدایی صدام و دیگر اربابان خود از تنگه پاتاق، واقع درغرب کشور، حمله خود را به جمهوری اسلامی ایران آغاز می کنند. نیروی هوایی عراق با حمایت مقدماتی،‌آنها را برای ورود به عمق خاک ایران و در نهایت فتح تهران ترغیب می کند.

منافقین در پی حملات عراق به خاک میهن اسلامی و عقب نشینیهای موقت رزمندگان اسلام، با تصور اینکه پذیرش قطعنامه ناشی از جدائی ملت و دولت است، به خیال واهی از فرصت استفاده می کنند تا به اهداف پلید خود دست یابند.

منافقین با جمع آوری دیگر ضد انقلابیون سرخورده از کشورهای مختلف اروپایی، نیرویی به تعداد تقریبی 15000 نفر و با بهره گیری از جنگ افزارهای اهدایی صدام و دیگر اربابان خود از تنگه پاتاق، واقع درغرب کشور، حمله خود را به جمهوری اسلامی ایران آغاز می کنند. نیروی هوایی عراق با حمایت مقدماتی،‌آنها را برای ورود به عمق خاک ایران و در نهایت فتح تهران ترغیب می کند.
جنگ نفتکش ها چشم انداز جدیدى را به وجود آورد که بیانگر تشدید درگیرى و مقدمه جنگ دریایى بود. بعد از آغاز جنگ در سال ???? جنگ نفتکش ها با ساختار کلى جنگ در خلیج فارس چنان در آمیخته بود که تفکیک جنگ دریایى از روند کلى جنگ غیر ممکن بود.

براى نخستین بار عراق به ترمینال نفتى ایران در جزیره خارک در ?? سپتامبر ???? میلادى (? مهر ????) حمله کرد و بیست روز بعد تعدادى از مخازن سوخت را در تهران مورد حمله قرار داد و قبل از آن نیز ??? مخزن ذخیره نفت را در آبادان به آتش کشید. حمله به میدان نفتى نوروز که یکى از ? میدان نفتى مهرگان و نزدیکترین حوزه نفتى فلات قاره ایران به جبهه جنگ بود؛ نیز مورد اصابت موشک هاى دشمن واقع شد که بر اثر تخریب لوله اصلى و نابودى کامل سکو باعث نشت روزانه ? تا ? هزار و پانصد بشکه نفت به آبهاى خلیج فارس شد. تهاجمات عراق به  سکوهاى نفتى، تولید پالایشگاه هاى آبادان، تهران، شیراز و کرمانشاه را به کمتراز نصف تقلیل داد. در عین حال، آنچه «جنگ نفتکش ها» نامیده شد تأثیر ویژه اى بر آغاز جنگ در خلیج فارس  داشت.تمایل عراق به گسترش جنگ با حمله به اهداف استراتژیک ایران در جزیره خارک و کشتى هاى در حال بارگیرى یا تردد به این جزیره، نمایان شد.